Hechte BRO-samenwerking in Brabant

In het grootste deel van Nederland gebruiken drinkwaterbedrijven grondwater als bron. Zij beheren meetnetten en weten ook veel van grondwaterprocessen. Hoe dichter het meetnet en hoe beter er gemeten kan worden, hoe beter zij kunnen werken. Daarom is er behoefte aan goede metingen, waardoor data kwalitatief beter wordt en voorspellingen betrouwbaarder.

Grondwatermonitoringput bij landbouwgebied.

Lars van Erp, projectleider meetnetten bij Brabant Water: “Drinkwaterbedrijven zijn vaak al 10 jaar bezig met de BRO – vanaf het moment dat er sprake was van de basisregistratie. We zijn toen ook mee gaan denken over bijvoorbeeld standaarden. Eind 2017 werd duidelijk dat bronhouders vanaf 1 januari 2018 verplicht waren om gegevens van grondwatermonitoringsputten aan te leveren. Vanuit die noodzaak begonnen gemeenten vragen stellen aan ons: Wat moeten we ermee? Hoe doen we dat?”

Samenwerken met de hele waterketen

Het lijkt een beetje vreemd dat gemeenten daarvoor naar hun drinkwaterbedrijf gaan, maar Brabant Water vindt dat logisch. Van Erp: “Bij ons is dat onder meer ontstaan doordat er sinds 2012 projecten lopen waarin wij samen met de provincie en een aantal gemeenten kwalitatief hoogwaardige grondwatermeetnetten aanleggen. Dat groeide steeds verder uit: meer gemeenten deden mee en in 2017 sloten ook de waterschappen aan. We werken dus samen met de hele waterketen. We kunnen elkaar makkelijk vinden.”

De gemeente Eersel is een van de gemeenten die samenwerkt in de waterketen. Bas Hofhuis, beleidsmedewerker Riolering en Openbare Verlichting bij de gemeente legt uit: “We werken nu een paar jaar samen. Vijf gemeenten hadden behoefte aan een meetnet voor grondwaterstanden om vanuit de zorgplicht voor grondwater inzicht in de werking van het grondwatersysteem te krijgen. Dat is toen gezamenlijk opgezet. Toen de BRO kwam, zijn wij als kleine gemeente zonder specifieke kennis in huis, gaan kijken hoe we dit konden aanpakken. Omdat Brabant Water de gegevens van de meetpunten in beheer heeft en ook de kennis bezit die nodig is om aan de BRO te leveren, was het voor ons een logische stap om grondwaterputgegevens via hen als leverancier te regelen.”

Bewust omgaan met grondwater

Iedereen is gebaat bij inzicht in de grondwaterstanden en stijghoogten. Provincie en gemeenten nemen deze data mee in hun eindbeoordelingen van omgevingsvraagstukken.

Van Heumen, meetnetbeheerder bij Brabant Water: “Doordat we kwalitatief hoogwaardige gegevens aanleveren over de putten, weet je zeker dat de basis voor de BRO goed zit. We hebben een aantal gemeenten geadviseerd om het meetnet echt goed te laten inmeten. Dan kunnen die gemeenten ook verderop in het jaar ook mee de BRO in. En er zijn nog meerdere gemeenten waarvoor het meetnet wordt aangelegd of door ons wordt aangepast, waaronder Veldhoven en Altena. Het is goed te merken dat gemeenten goedkeuren en accorderen van de gegevens serieus nemen. Ze keuren bijvoorbeeld ook echt aangeleverde putgegevens af.”

BROLab

Toen Brabant Water de gegevens van de putten had verzameld, zochten zij naar een manier om die gemakkelijk aan te leveren. Van Heumen: “Het was lastig om via onze eigen bedrijfsprocessen leveringen te doen aan de BRO. We hadden daar de ICT-kennis niet voor. Het BRO Implementatieteam bracht ons toen in contact met Igor Medizabal. Zo is die samenwerking ontstaan.”

Igor Mendizabal vertegenwoordiger van BROLab bij Realworld Systems: “Ik volg de BRO al sinds 2009. Sinds een jaar of 4 zijn hele grote stappen gezet. We zijn toen al aangesloten en doen bijvoorbeeld mee aan het softwareleverancieroverleg en denken mee over standaarden. We zagen toen dat er nog geen tool was om gegevens over grondwatermonitoringputten in de BRO te zetten. Ik heb toen voorgesteld aan het BRO-programma die tool te maken.”

“BROLab is een webbased applicatie en eigenlijk gemaakt voor 1 bronhouder. Die moest gegevens in kunnen typen en versturen naar het Bronhouderportaal. Al snel kwam de vraag om hele excelbestanden om te kunnen zetten in xml-taal, zodat er een groot aantal putten in 1 keer aangeleverd konden worden aan het Bronhouderportaal. Vervolgens kwam Brabant Water, die graag de gegevens vanuit haar eigen systeem wilden aanleveren. Het was de eerste keer dat we een bedrijf hadden dat wilde aanleveren voor 20 bronhouders. Toen hebben we er een beheersysteem omheen gebouwd. BROLab is nu een verbindingsmiddel. Je kunt je eigen database blijven gebruiken. Je kunt er dus straks ook je meetgegevens van waterstanden en waterkwaliteit mee aanleveren.”

Kennis van de ondergrond is heel belangrijk

Hoe belangrijk grondwater is, is de afgelopen 2 zomers wel duidelijk geworden: door droogte ontstonden er tekorten voor landbouw en natuur. Grondwaterreserves zijn heel kwetsbaar, ook in Brabant, waar het diepe grondwater wel duizend jaar oud is. Belangrijk dus om hiervan kwalitatief goede data vast te leggen en te gebruiken. Maar ook kennis van andere ondergrondgegevens is essentieel.

Hofhuis: “Voor de gemeente Eersel als organisatie is vooral het vergaren van gebiedskennis van belang. Waar zijn de grondwaterstanden het hoogst of het laagst? Hoe zit het met de opbouw van de bodem en sluiten bijvoorbeeld landschapsontwikkelingsprojecten hierop aan? Eersel is een landelijke gemeente met een relatief kleine organisatie. Veel projecten waar de ondergronddata van pas komt, worden uitgevoerd door derden zoals projectontwikkelaars bij nieuwbouwplannen. Maar het is natuurlijk een meerwaarde voor de bouwers als zij van een landelijke database met gegevens gebruik kunnen maken. Dat vergoot de gebiedskennis en er kan beter rekening gehouden worden met de omgeving. Ons bestuur ziet dit ook en kan met de kennis van de ondergrond betere afwegingen maken als er bijvoorbeeld gebouwd wordt. Dat kan leiden tot kostenbesparingen, maar ook tot meer aandacht voor natuur en milieu.”

“Daarnaast gebruiken we bij de gemeente de grondwatermeetpunten om de zorgplicht voor het grondwater uit te voeren. De grondwaterstanden geven inzicht in het gedrag van het grondwatersysteem en kunnen gebruikt worden als er problemen zijn met de grondwaterstand. Metingen zijn dan je belangrijkste basis voor goede analyses. Maar dit kan alleen als alle bronhouders de BRO gaan vullen.”

Tips en adviezen

De gesprekspartners hebben een aantal tips en adviezen voor bronhouders en gegevensleveranciers als drinkwaterbedrijven:

• Weet wat er klimatologisch speelt, want je moet er iets mee!
• Inventariseer als bronhouder en waterbedrijf samen welke putten er zijn en maak afspraken wat te doen, door wie en welke stappen je moet zetten.
• Als je geen hydroloog in dienst hebt, zoek dan de samenwerking op met een andere gemeente of je drinkwaterbedrijf.
• Maak gebruik van ICT-kennis die inmiddels is opgebouwd in diverse producten.
• Ga aan de slag en blijf ook aanleveren. Zolang het er niet instaat, moet het toch echt gebeuren. Weet je niet hoe? Neem contact op met de BRO servicedesk en het BRO Implementatieteam.