Landelijk Grondwaterregister klaar voor de BRO

“Het LGR is goed te vergelijken met een grote kaartenbak waarin de toestand van het grondwatervoorraadbeheer van een provincie of waterschap door de tijd heen is verzameld. De gegevens in het register geven ook inzicht in de afzonderlijke vergunning of melding”, legt Huub Verresen uit. Hij is, naast vergunningverlener bij provincie Overijssel, ook voorzitter van de werkgroep LGR.

“Het LGR is in 2009 in het leven geroepen toen de Waterwet kwam”, vertelt Huub. “Daarmee gingen er ook bevoegdheden van de provincies naar de waterschappen. Er is toen afgesproken dat er één register gebruikt zou worden: het LGR. De waterschappen waren daar niet allemaal even blij mee, want de gebruiksvriendelijkheid van de applicatie liet toen echt nog wel te wensen over. Dat was de reden van de herbouw van het register in 2012. Die herbouw was niet echt succesvol en leidde tot, terechte, ontevredenheid bij de gebruikers. Maar in de jaren daarna is daar veel aan verbeterd en werkt de huidige applicatie al langere tijd naar volle tevredenheid.  Helaas zijn er nog wel een aantal gebruikers die de verbeterslag hebben ‘gemist’ en blijven hangen in het negatieve sentiment. Voor deze kleine groep heeft het LGR nog steeds een imagoprobleem, ondanks het feit dat er echt heel veel is verbeterd. We blijven verbeteren en met de BRO breekt weer een nieuw hoofdstuk aan met nieuwe eisen en wensen.”

Proces, inhoud en techniek

De uitvoeringsorganisatie van de provincies, BIJ12, is verantwoordelijk voor het beheer van het LGR. Remco Schipper is functioneel beheerder en trok het proces van het maken van de LGR-BRO-koppeling. Hij hield daarbij proces, inhoud en techniek in het oog. “Ik heb voordat de BRO in beeld kwam, meegedacht over oplossingen voor verbeteringen, herstellen van fouten en het tevredenstellen van gebruikers. Het is inmiddels redelijk gelukt een gebruikersvriendelijke applicatie te bouwen.”

Remco was, net als Huub, nauw betrokken bij de discussie hoe de informatie over de onttrekkingen (GUF en GPD) aan de BRO geleverd zou moeten worden. “Die informatie zat in het LGR. Leveranciers van zaaksystemen gaven al snel aan dat zij aan ieder zaaksysteem aanpassingen moesten doen als aanleveren van onttrekkingen via het Bronhouderportaal van de BRO moest verlopen. Omdat 85% van de bronhouders het LGR al gebruikt, was het logischer om gegevens via het LGR te laten leveren. Dan verandert er weinig in het werkproces. Er moest dus een interface op het LGR gebouwd worden.”

Bulk-levering

“Voor die aansluiting op de BRO hebben we 2,5 jaar nodig gehad, inclusief alle voorbereidingen”, vertelt Remco. “Het lijkt eenvoudig, maar de structuur waarop data aangeleverd worden bij de BRO is ingewikkeld voor andere systemen. Er zitten ook verplichtingen in de BRO die nog niet in het LGR zaten. We hebben de eerste helft van 2022 gebruikt om dit te regelen voor het verplichte IMBRO-formaat. Voor de historische gegevens, IMBRO/A, was minder werk nodig, want die verplichtingen zaten al in het LGR. Met de nieuwe technische interface hebben we nu de grote bulk van 14.000 berichten en ruim 10.000 nieuwe inrichtingen, zoals WKO-systemen en infiltratie-installaties, vanaf 1 juli 2022 overgezet naar de BRO. De historische gegevens gaan we op later moment nog doorsturen.”

Huub: “Er zijn 400 gemeenten en alle provincies en waterschappen die gegevens over grondwatergebruik aan moeten leveren. De gemeenten voor de gesloten bodemenergiesystemen, de provincies voor de open systemen, drinkwater en industrie en de waterschappen voor de grondwateronttrekkingen en infiltraties. We willen voor hen het invoeren van de gegevens zo makkelijk mogelijk maken. Daar moeten we nog tools voor ontwikkelen. Lijn- en vlakinformatie moet bijvoorbeeld nog toegevoegd worden en er liggen gebruikerswensen voor meer functionaliteit. Eind 2023 is alles klaar en de eerste helft van 2024 kunnen bevoegd gezagen vanuit hun eigen systeem LGR-data aanvullen en corrigeren. Dan voldoen we ook aan de afspraak dat binnen 2 jaar na inwerkingtreding van de BRO alles overgezet is. Het zou mooi zijn als het lukt, daar zou ik blij mee zijn.”

Ondersteuning

“We gaan hen ondersteunen met een upload-faciliteit om bulkinvoer vanuit eigen systemen te regelen”, kondigt Remco aan. “Mijn droom is om in de nabije toekomst alles zoveel mogelijk geautomatiseerd te kunnen aanleveren. Dat je in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) een perfect formulier hebt klaarstaan waarop de gebruiker alles invult. Dan kunnen de gegevens ook snel in LGR en BRO komen met zo weinig mogelijk handwerk.”

“De afgelopen jaren is het hebben van een goed registratiesysteem voor onttrekkingen heel duidelijk geworden”, zegt Huub. “Het is in een periode van droogte belangrijk om goede en snel toegankelijke informatie te hebben. Drinkwater, natuur en landbouw vragen allemaal veel van ons grondwater en dit wordt dan ook een serieus verdelingsvraagstuk. Bestuurlijk wordt het belangrijk om precies te weten wie op welke locatie water onttrekt en hoeveel. Om zo eventueel rechten voor onttrekking te kunnen geven.”

Vanuit de gemeenschappelijke beheerorganisatie BIJ12 GBO wordt er in ieder geval alles gedaan om het LGR zo gebruikersvriendelijk mogelijk te maken. “Dat geldt voor het inhalen van informatie, maar ook voor het ophalen van gegevens”, zegt Remco. “We zijn op een goede weg en moeten dit jaar nog zorgen dat de applicatie zo goed mogelijk werkt. Gebruikers moeten hun historische data goed op orde hebben, zodat we die voor hen makkelijk kunnen doorleveren naar de BRO. Wij helpen hen daar graag bij en denken ook mee over controleren van de gegevens. We kunnen laten zien waar gaten zitten of waar bijzondere getallen naar boven komen. Neem daarom contact met ons op!”

Omgevingsdienst: out of the box

Vergunningverlener Charles van der Pijl van de Omgevingsdienst Haaglanden heeft veel ervaring met het LGR. “We hadden hier eerst onze eigen software voor onttrekkingen en zijn in 2009 overgestapt op het LGR. We zijn op een gegeven moment nog eens out of the box gaan kijken naar onze vergunningen en ook wat er aan nieuwe wetgeving en registratieplichten op ons afkomt. Bijvoorbeeld: wat vraagt de BRO en wat vraagt de Omgevingswet aan data over onttrekkingen en bodemsystemen? Dat was wel een keer goed. We hebben toen het LGR betrokken om dat op één lijn te brengen, want dat vraagt ook bij het LGR om aanpassingen. En als je het LGR verandert, moet je ook met terugwerkende kracht je data voor de BRO bekijken.”

Charles geeft aan wat de BRO toevoegt: “Eerst hadden we alleen de basis nodig voor wettelijke taken. Voor de BRO is een breder pakket aan data nodig. Een ander verschil met voorheen is dat nu bij de LGR zelf de data erin stoppen en eruit halen. Wij kennen de context van de data. Uit de BRO kan iedereen data ophalen, dat is een heel ander publiek. Dan moet duidelijk zijn voor iedereen wat een bepaald getalletje is en betekent. Het mooie aan de BRO is dat je daar ook de bodemgegevens in terug kunt vinden. Eén plek waar je alles kunt vinden in vooraf aangegeven kwaliteit. En via de grafische component kun je ook visualisaties bekijken. Wij kunnen BRO ook gaan gebruiken en aanvragers ook.”

Historische gegevens

“Het is nog wel lastig om de hele bulk aan data uit het verleden op orde krijgen. Je moet het in je eigen organisatie erg goed regelen. Soms heb je stok achter de deur nodig. Omdat het LGR in het verleden nog niet optimaal functioneerde hebben we wel een achterstand. We hebben daarom gegevens niet in het LGR ingevoerd en die moeten nu natuurlijk nog aangeleverd worden. Een van mijn collega’s heeft nu een volledige dagtaak om dat projectmatig te verbeteren. Soms moet je helemaal naar de vergunning terug voor drinkwaterwinningen of industriële onttrekkingen. Het is een klus, maar we zien de meerwaarde van de BRO ook voor onszelf. Het is namelijk ook een middel om de kwaliteit van onze eigen gegevens te verbeteren.”

Basis voor beleid

De gegevens bij de omgevingsdienst worden gebruikt voor het beleid van bijvoorbeeld de provincie Zuid-Holland. Charles: “We hebben in de toekomstige situatie onder de BRO meer data voorhanden en ook de kwaliteit van data is bekend. We kunnen dan ter ondersteuning van beleidsvorming betere gegevens verstrekken en er is meer mogelijk. Bijvoorbeeld: we weten dan hoeveel grondwater onttrokken wordt voor bodemenergie en we kunnen zeggen hoeveel energie er bespaard is. Je kunt ook kijken of de systemen werken en je kunt een vergelijking maken met andere provincies. Je kunt ook veel verdergaand evalueren, omdat je meer zicht hebt op data. Ik kan dan ook problemen signaleren, laten zien dat iets een trendmatig probleem is en aangeven dat het een aanleiding is om ernaar te kijken. De combinatie LGR-BRO betekent voor ons dus een waardevolle uitbreiding van het omgaan met data en het vergroot kansen en mogelijkheden.”