Wat je moet weten over het Federatief Datastelsel
Gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk werken samen aan de realisatie van de Interbestuurlijke Datastrategie. Deze schetst op hoofdlijnen hoe de overheid met data de maatschappelijke opgaven beter kan adresseren. Met aandacht voor wat technisch kan, juridisch mag en maatschappelijk en ethisch wenselijk is. Eén van de middelen bij die strategie is het opzetten van een federatief datastelsel: een geoptimaliseerd stelsel voor het verantwoord gebruiken van data uit verschillende databronnen. De geo-basisregistraties, dus ook de BRO, maken deel uit van het fundament hiervoor.
Dienstverlening wordt steeds meer vanuit het perspectief van de individuele burger of het individuele bedrijf georganiseerd. Daarbij willen uitvoeringsorganisaties data delen om levensgebeurtenissen te ondersteunen of om maatwerk te leveren bij multiproblematiek zoals de brede aanpak van schulden. Daarnaast werken overheidsorganisaties meer datagedreven in het aanpakken van complexe maatschappelijke vraagstukken zoals de energietransitie en het tegengaan van ondermijning. Hierdoor wordt er binnen de overheid vaker organisatie-overschrijdend gewerkt en is er in toenemende mate behoefte aan een transformatie naar een betrouwbaar en bruikbaar gegevenslandschap dat op deze nieuwe manier van werken is afgestemd. Het federatief stelsel is daar een uitwerking van.
Het idee achter het stelsel
Het doel is dat het stelsel via afspraken en oplossingen data beschikbaar maakt voor zo breed mogelijk gebruik. Het uitgangspunt is dat data bij de bron wordt bewaard en daar kan worden bevraagd. Een zorgvuldige omgang met beveiliging en privacy is een belangrijk onderdeel van het federatief stelsel. Het stelsel bestaat daarom feitelijk uit functies, afspraken en standaarden. Door die slim in te richten en op elkaar af te stemmen wordt data beter vindbaar, bereikbaar en meervoudig toepasbaar. Er wordt goed gekeken naar veiligheid en het Federatief Datastelsel (FDS) sluit aan bij ontwikkelingen in Europa.
Dit filmpje legt in het kort uit wat het Federatief Datastelsel is:
Van basisregistraties naar een federatief datastelsel
Momenteel is er natuurlijk al een datastelsel: het Stelsel van Basisregistraties. Dat ontsluit tien basisregistraties voor meervoudig datagebruik, zoals de Basisregistratie Personen (BRP), de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) en ‘onze eigen’ Basisregistratie Ondergrond. Dit stelsel wordt doorontwikkeld naar een Federatief Datastelsel en uitgebreid, zodat meer hoogwaardige data op een verantwoorde wijze ingezet kunnen worden voor maatschappelijke opgaven. Zo zijn er alleen al 150 sectorregistraties waarvan het potentieel sneller en beter benut kan worden als ze verbonden worden met de federatie. Denk aan registraties met data over milieu, economie of vervoer.
Van visie naar realisatie
De realisatie van het Federatief Datastelsel vindt plaats vanuit vier langetermijndoelen. De doelen gaan over vergroting van het aanbod aan hoogwaardige data en het verhogen, verbeteren en vergemakkelijken van het gebruik. Maar doel is ook om te zorgen dat het gebruik in overeenstemming is met publieke waarden. Het vierde doel is het ontzorgen van datahouders en dataverwerkers. In 2023 zijn de activiteiten gericht op het fundament van het Federatief Datastelsel. Ook wordt de basis gelegd voor het meerjarige programma.
Geo-informatie: werken aan zicht op Nederland
Het is duidelijk dat voor het maken van verstandige ruimtelijke keuzes een goed zicht op veranderend Nederland cruciaal is. Dat zicht willen we bij BZK bieden door de geo-informatie zo te organiseren, dat deze een samenhangend beeld van de leefomgeving biedt. Een beeld waarover iedereen kan beschikken en waarmee je kunt in- en uitzoomen naar behoefte. En waarmee bestaande registraties beter op elkaar aansluiten, aanvullende data kunnen worden verbonden en data makkelijk kunnen stromen. Hiervoor is een visie opgesteld en in het verlengde daarvan wordt een programma opgezet om samen met vele partijen in Nederland te bouwen aan een gezamenlijk geo-datafundament voor de maatschappelijke opgaven - nu en in de toekomst. Binnenkort voegen we vanuit de BRO ook een visiedeel over de toekomst van de Ondergrond toe.
BRO en het Federatief Datastelsel
Iedereen die de BRO vult en gebruikt volgens de afspraken die hierover gemaakt zijn, doet al heel veel voor het federatief stelsel. Voorlopig verandert er nog niets. Om het Federatieve Datastelsel te laten werken komen er wel afspraken en standaarden aan die voor alle deelnemers gaan gelden. We weten nog niet hoe die eruit gaan zien en hoeveel impact die hebben op de BRO. Uitgangspunt van de BRO blijft te zorgen voor een stevige basis voor beheer en voor beleid als ‘water en bodem sturend in ruimtelijke opgaven’ en het maken van omgevingsplannen.